Nhà nước nên trân trọng năng lực của luật sư

Trong tiến trình phát triển đất nước hiện nay, công cuộc quản trị quốc gia không chỉ thuộc về vai trò quản lý của chính quyền nhà nước mà còn cần coi trọng sự tham gia của các thực thể dân sự.

Đó có thể là những cá nhân có năng lực trong xã hội, là các chuyên gia trên mọi lĩnh vực có thể đóng góp sáng kiến giải pháp, trong đó phải kể đến năng lực đóng góp của các luật sư.

Một ví dụ

Mới đây khi tham gia bào chữa cho thân chủ tại phiên tòa hình sự, trong khi tiếp xúc làm việc thân chủ đang bị tạm giam cho luật sư biết lâu nay không nhận được đồ dùng do gia đình gửi và cũng không nhận được tiền lưu ký.

Nhìn thấy thể trạng gầy đi của thân chủ so với lần gặp trước tôi bảo do hoàn cảnh dịch dã nên việc đi lại khó khăn bởi vậy việc gia đình đến gửi quà và tiền không thực hiện được.

Ngay lúc đó chợt nghĩ tại sao trại tạm giam không mở tài khoản ngân hàng để tiếp nhận khoản tiền lưu ký do gia đình gửi từ xa cho người bị giam.

Nhận ra vấn đề quan trọng và tính chất giải pháp khả thi nên thấy cần thúc đẩy cho việc này.

Luật sư Ngô Ngọc Trai thăm lại gia đình ông Hàn Đức Long, người tử tù đã được minh oan thành công

Theo luật thi hành tạm giữ tạm giam hiện nay thì người bị tạm giam chỉ được đưa vào phòng giam những đồ dùng thiết yếu cho cá nhân, còn những vật dụng như tư trang tiền bạc thì phải gửi lưu ký do trại tạm giam lưu giữ.

Những người bị tạm giam được sử dụng tiền lưu ký này để mua đồ dùng sinh hoạt thực phẩm.

Thực tế lâu nay các gia đình hàng tháng đều gửi tiền lưu ký cho người bị giam, số tiền chừng 1,5 triệu hoặc 2 triệu mỗi tháng.

Việc gửi nhận thực hiện trực tiếp tại trại tạm giam, nhiều người dù ở xa xôi hàng trăm cây số cũng phải đến trực tiếp hoặc nhờ người gửi hộ.

Đây là khoản tiền quan trọng đối với người bị giam trong sinh hoạt, bên cạnh những khoản chăm lo ăn uống theo chế độ mà nhà nước đã đảm bảo.

Tìm hiểu thì được biết, đối với phạm nhân, tức là những người đã bị kết tội đưa đi thi hành án, mới đây đã có chính sách mới được nhận quà và tiền do gia đình gửi qua đường bưu điện.

Đây là nội dung mới tích cực nên đã được báo chí loan tin.

Theo cơ chế mới trại giam sẽ cử người ra bưu điện nhận rồi đem về đưa vào lưu ký rồi thông báo cho phạm nhân biết để sử dụng chi tiêu.

Nhưng đối với những người bị tạm giam thuộc các giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử thì luật thi hành tạm giữ tạm giam hiện nay chưa có quy định về việc tiếp nhận quà và tiền gửi qua bưu điện hoặc tài khoản ngân hàng.

Nếu có cơ chế mới về gửi tiền qua tài khoản hoặc bưu điện sẽ đảm bảo quyền lợi tốt hơn cho người bị giam được mở rộng tương tự như phạm nhân.

Nhất là trong hoàn cảnh dịch bệnh covid 19 hiện nay còn kéo dài chưa biết khi nào mới chấm dứt.

Việc mở tài khoản tiếp nhận tiền lưu ký bằng cách chuyển khoản từ xa cũng phù hợp với tinh thần đổi mới cải cách thủ tục hành chính của nhà nước lâu nay, khuyến khích sử dụng công nghệ kinh tế số, giảm tránh việc tiếp xúc trực tiếp.

Đây là việc làm hết sức thiết thực nhân văn có thể làm được ngay giúp cho hàng trăm nghìn người bị giam mỗi năm có thể đỡ vất vả cho người thân gia đình đi lại.

Đóng góp của luật sư
Các luật sư hàng ngày làm việc với các văn bản pháp luật, các quy chế cơ chế, nên thấy được sự bất cập hoặc tính hợp lý đúng đắn nên là như thế nào.

Chỉ cần nhà nước trân trọng tiếp thu, được thế các luật sư lại tích cực đóng góp giải pháp sáng kiến, như thế sẽ rất tốt cho quản trị quốc gia xã hội.

Song thực tế năng lực của giới luật sư chưa được trân trọng đề cao.

Với số lượng khoảng 16 nghìn thành viên, giới luật sư Việt Nam chỉ được hai đại diện trong Quốc hội hiện nay với 499 Đại biểu, giảm đi một đại diện so với Quốc hội khóa trước.

Bản thân tôi cũng tham gia trong đợt bầu cử vừa rồi nhưng không thành.

Ngoài ra các luật sư cũng rất ít khả năng được tham gia vào các cương vị khác trong bộ máy quản lý nhà nước.

Một bằng chứng khác để thấy được sự trân trọng vai trò của luật sư, đó là khi tôi đọc được cuốn sách ‘Bàn về công lý và sự cứu chuộc’ của Luật sư người Mỹ là Bryan Steverson.

Sau khi minh oan thành công cho thân chủ tử tù thì luật sư Bryan Steverson trở lên nổi tiếng được mời đi nói chuyện khắp nơi.

Trong khi đó bản thân tôi là luật sư cũng từng minh oan thành công cho tử tù và viết thành sách kể lại hành trình minh oan tương tự, nhưng không mấy nơi mời đến nói chuyện.

Các cơ sở đào tạo ít mời những người làm nghề thực tế đến trao đổi với người học, ở VN ít có truyền thống diễn thuyết.

Tìm hiểu thì thấy ở nhiều nước hay có việc luật sư tham gia vào các ban điều tra khi xảy ra những sự vụ có mức độ phổ biến được xã hội quan tâm, ví như luật sư trẻ Hillary Clinton đã tham gia giúp việc cho hội đồng điều tra vụ Watergate ở Mỹ hồi năm 1974.

Cũng qua câu chuyện được kể trong tác phẩm hồi ký của bà Hillary Clinton thì ở nước Mỹ các tiểu ban của nghị viện có vai trò quyền hạn rất lớn.

Đó là khả năng điều tra thu thập chứng cứ về các vụ việc được xã hội quan tâm, ví như ở VN có việc lùm xùm trong từ thiện cho đồng bào lũ lụt chẳng hạn.

Để từ đó các tiểu ban của nghị viện có cơ sở làm luật hoặc yêu cầu xử lý giải quyết sự vụ, quá trình đó họ hay mời các luật sư tham gia.

Dịch covid 19 ảnh hưởng lớn tới đời sống người dân các đô thị lớn

Ở nhiều nước có nền pháp quyền tiến bộ, người luật sư hay được bầu chọn trở thành lãnh đạo quốc gia, ví như luật sư Joe Biden là Tổng thống Mỹ hiện nay.

Điều này là do bởi luật sư vốn làm việc với các văn bản pháp luật tạo cho tư duy nhận thức vấn đề ở tầm quốc gia.

Ngoài ra người luật sư và các chính trị gia đều là những người hiểu rõ bất cứ ý kiến nào của mình đưa ra cũng sẽ có những tranh cãi phản biện.

Do vậy khả năng đón nhận những phản biện tranh cãi ở hai giới này là rất cao, luật sư tranh tụng bào chữa tại tòa hiểu rất rõ điều đó, và đó là thói quen tính cách phù hợp với các hoạt động của nghị viện và chính phủ.

Khi pháp luật được thượng tôn, môi trường lý tưởng cho xã hội, thì những người am hiểu nắm vững luật pháp lại càng có vị thế.

Như thế có thể nói vai trò của nghề luật sư sẽ đồng hành phản ánh với mức độ thượng tôn coi trọng pháp luật của xã hội.

Ở VN hiện nay, dẫu mô hình hệ thống chính quyền có khác so với các nước, nhưng các luật sư vẫn có thể đóng góp rất lớn cho phát triển thông qua các sáng kiến giải pháp cho quản trị quốc gia và phát triển kinh tế xã hội.