Hồi ký vụ án Hàn Đức Long – Kỳ 9: Lo bảo toàn tính mạng cho tử tù

Quá trình kêu oan tôi đặt ra một vấn đề là phải lo bảo toàn tính mạng cho ông Hàn Đức Long nhằm tránh bị thi hành án tử hình, bối cảnh lúc đó thực sự là rất nguy cấp vì bản án phúc thẩm lần hai tuyên bản án tử hình lần thứ 4 và đã có hiệu lực pháp luật. Vậy bảo vệ bằng cách nào, thực ra lúc đó thì cũng ít việc có thể làm, vì rất khó có thể khiến các cơ quan tư pháp của trung ương và tỉnh Bắc Giang dừng lại cái cỗ máy tư pháp nhiều ban bệ tầng nấc đã được lập trình thực hiện công việc theo cơ chế tự động của họ.

Theo trình tự bình thường thì sau khi bản án phúc thẩm có hiệu lực thì các cơ quan sẽ đem ra thi hành án. Tôi đã soạn không chỉ một mà một loạt đơn thư kêu cứu khẩn cấp gửi cho Chủ tịch nước, Ban nội chính trung ương và các cơ quan tư pháp trung ương gồm Chánh án tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng viện kiểm sát nhân dân tối cao. Trong lời kêu cứu đã viết:

Chủ tịch nước là Trưởng ban chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương. Chúng tôi hiểu rằng trọng tâm của cải cách tư pháp là hoạt động điều tra, xét xử. Vụ án oan Hàn Đức Long là điển hình cho việc trong điều tra còn hiện tượng bức cung nhục hình, trong xét xử còn mang nặng yếu tố họp duyệt án từ trước giữa các cơ quan nội chính, kết quả tuyên án chưa dựa vào kết quả tranh luận tại phiên tòa.

Đức phật dạy rằng cứu một mạng người phúc đẳng hà sa, Kính mong Chủ tịch nước ân giảm án tử hình cho bị cáo Hàn Đức Long, thời gian gấp gáp, sự tình nghiêm trọng, có người đang mong cho bị cáo chết sớm để vụ việc được khép lại. Kính mong chủ tịch nước cứu giúp.

Kính mong Chánh án TAND tối cao, Viện trưởng VKSND tối cao căn cứ Điều 273 Bộ luật tố tụng hình sự, ra quyết định kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm với hai lý do: 1. Kết luận trong bản án hoặc quyết định không phù hợp với những tình tiết khách quan của vụ án; 2.Có sự vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng trong khi điều tra, truy tố hoặc xét xử;

Chúng tôi được biết thẩm quyền của Ban nội chính trung ương là: Nghiên cứu, đề xuất những quan điểm, định hướng lớn của Đảng về công tác xây dựng pháp luật, về tổ chức và hoạt động của các cơ quan nội chính (được xác định gồm viện kiểm sát, tòa án, tư pháp và các cơ quan có chức năng tư pháp trong công an, quân đội). Đề xuất với Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN cho chủ trương, định hướng xử lý một số vụ việc, vụ án.

Chúng tôi nhận thức rằng Ban nội chính trung ương có thẩm quyền và trách nhiệm xem xét lại vụ án oan sai Hàn Đức Long vì vụ án này có liên quan đến hoạt động của các cơ quan thuộc khối nội chính (gồm cơ quan điều tra, viện kiểm sát, tòa án), và liên quan đến sửa đổi một số quy định khiếm khuyết của bộ luật tố tụng hình sự thuộc công tác xây dựng pháp luật thuộc mảng vấn đề thẩm quyền của Ban nội chính trung ương. Do vậy chúng tôi kính mong Ban nội chính trung ương nhận lãnh trách nhiệm xem xét cứu vớt bị cáo trong vụ án oan sai này.

Để ý kiến được lắng nghe, ngoài việc ký công văn đóng dấu văn phòng luật sư gửi đi các cơ quan qua đường bưu điện, tôi còn gửi văn bản qua thư điện tử kêu cứu đến hàng loạt cơ quan báo chí cả nước. Các đơn thư kêu oan cũng được đăng tải công khai lên website của văn phòng luật sư và các trang diễn đàn của những người hành nghề luật, để qua đó đưa thông tin vụ án tới được với cộng đồng và hy vọng tới tai các ban ngành.

Cũng nên biết rằng cho tới lúc đó thì thông tin về vụ án Hàn Đức Long cũng đã được một số bài báo đưa tin nhưng là theo hướng kết tội. Tôi cố gắng cung cấp thêm một chiều hướng thông tin khác về vụ án tới công chúng, góp phần đưa nội dung vụ án từ nơi bóng tối ra ánh sáng, từ nơi thôn quê hẻo lánh ít người biết đến tới đông đảo cộng đồng. Hy vọng rằng khi tạo ra được thông tin ồn ào trên dư luận sẽ khiến các ban ngành tư pháp dừng lại kế hoạch thi hành án tử hình của họ, sự quan tâm của dư luận sẽ là nguồn ánh sáng soi dọi giúp khơi lên vấn đề và ngõ hầu tạo ra cơ hội cho tử tù.

Đến năm 2013 khi báo chí rầm rộ đưa tin về vụ án của ông Nguyễn Thanh Chấn tôi đã thầm phấn khởi và có thêm niềm tin hy vọng cho số phận tử tù Hàn Đức Long, lúc này không lo nhiều về việc ông Long bị thi hành án tử hình nữa mà tôi lo cái chết đến với ông Long vì những nguyên cớ khác như tai nạn bệnh tật hoặc rủi ro khó đoán khác.

Cũng từ việc theo dõi quá trình xử lý vụ án oan của ông Nguyễn Thanh Chấn tôi thấy khi bắt được hung thủ gây án hình ảnh trên báo chí cho thấy kẻ phạm tội được dẫn giải bởi một người lính quân đội, chứng tỏ hung thủ đã bị giam giữ tại trại giam do bên quân đội mặc dù vụ án không có yếu tố gì dính dáng đến quân đội. Hình ảnh mang tính thông điệp cho thấy đó là một cách để phòng ngừa nhằm đảm bảo việc giải quyết vụ án oan sai được hoàn tất rõ ràng đến đầu đến cuối.

Cũng có nghĩa là nguy cơ rủi ro khiến cho việc giải quyết vụ án không được rõ ràng trọn vẹn là có thật. Nhận ra được điều đó tôi đã có văn bản đề nghị thay đổi nơi giam giữ cho ông Long văn bản được gửi tới Chủ tịch nước, Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Trong văn bản đã viết:

Tử tù Hàn Đức Long hiện đang bị giam giữ tại trại giam Kế tỉnh Bắc Giang chờ đến ngày thi hành án tử hình bằng hình thức tiêm thuốc độc về tội giết người và hiếp dâm trẻ em. Hiện tại chúng tôi đang kêu oan cho ông Long, một số cơ quan báo chí đã đưa tin, nhiều cấp lãnh đạo đã tiếp nhận thông tin về vụ án. Đây là vụ án mà khả năng bị oan rất cao giống như vụ ông Nguyễn Thanh Chấn bị đi tù oan 10 năm, vụ án này cũng chứa đựng trong đó nhiều vấn đề bất cập cần thay đổi của nền tư pháp hình sự nước nhà.

Ở thời điểm này chúng tôi cũng chưa chắc liệu bị cáo có được minh oan hay không, tuy nhiên nếu có cơ hội đó thì quan trọng là giữ được tính mạng cho bị cáo. Vì nếu bị cáo được minh oan, đồng nghĩa rằng nhiều cán bộ thuộc các ngành điều tra, viện kiểm sát và tòa án của tỉnh Bắc Giang sẽ phải chịu trách nhiệm. Cho nên không loại trừ khả năng có ai đó mong cho ông Long chết sớm để tránh trách nhiệm.

Bằng công văn này chúng tôi đề nghị Quý cơ quan lưu tâm xem xét, bảo toàn mạng sống cho bị cáo Hàn Đức Long trong thời gian trước mắt, có thể bằng cách thay đổi nơi giam giữ và môi trường giam giữ cho Hàn Đức Long. Thay mặt cho tử tù Hàn Đức Long và gia đình, chúng tôi xin trân trọng cảm ơn!

Sau khi gửi văn bản đi tôi nhận được văn bản trả lời của Viện kiểm sát nhân dân tối cao là đã chuyển ý kiến tới Tổng cục quản lý trại giam của Bộ công an để xem xét giải quyết, song lúc đó không có gì xảy ra và ông Long vẫn bị giam giữ tại trại giam Kế của tỉnh Bắc Giang. Cho đến giữa năm 2016 thì các cơ quan tư pháp trung ương mới tính toán cân nhắc thế nào đó, chuyển ông Long lên giam giữ tại trại tạm giam T16 của Bộ công an ở huyện Thanh Oai, thành phố Hà Nội.

Theo đó rốt cuộc ý kiến đề nghị thay đổi nơi giam giữ cho ông Long nhằm bảo toàn tính mạng cho ông cuối cùng cũng đã được chấp nhận, để rồi nửa năm sau ngày chuyển trại thì ông Long được trả tự do.

Cách vài ba tháng trước ngày ông Long được trả tự do, do vẫn lo lắng cho sức khỏe của ông Long nên tôi đã nghĩ đến việc nhờ một nhà thờ ở Hà Nội cầu nguyện cho ông Long, giúp cho ông được tai qua nạn khỏi, hy vọng qua đó truyền đi một thông điệp cứu giúp cho tử tù. Tôi đưa bà Mai đến gặp người ở Nhà thờ để xin ý kiến đồng ý giúp tổ chức buổi cầu nguyện, bà Mai lúc đó đã thống nhất đồng ý nhưng sau khi về nhà suy nghĩ tham khảo ý kiến thế nào đó đã thay đổi ý kiến và không thực hiện nữa. Đó là điều thực tế đã xảy ra, giờ nhắc lại để thấy rằng tôi đã làm hết cách với tất cả những gì có thể để thúc đẩy minh oan cứu sống cho ông Long được thành công.

(Còn tiếp)